หากกล่าวถึงช่วงปี 1980-1990-2000 ยี่สิบปีที่เรียกได้ว่าแทบจะเป็นยุคทอง ยุคบุกเบิกของอุตสาหกรรมวิดีโอเกมทั่วโลก ชาวไทยหลายคนเองก็น่าจะได้สัมผัสเกมดี ๆ เกมในความทรงจำมาในช่วงยุคนี้ไม่น้อย แต่รู้หรือไม่ว่าไม่ใช่ทั่วทั้งโลกที่ได้รับประสบการณ์แห่งยุคทองคำในช่วงนั้น เพราะยุคนั้น พื้นที่ที่นักออกแบบคอมพิวเตอร์ไม่ว่าจะสายโปรแกรมเมอร์ หรือสายนักสร้างและออกแบบเกม ล้วนต้องเผชิญกับการต่อสู้ที่ยากลำบากเป็นอย่างยิ่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง “สหภาพโซเวียต”
วิบากกรรมบุคลากรสายคอมพิวเตอร์ในสหภาพโซเวียตยุคปี 80
ในช่วงนั้น การค้าต่างประเทศของสหภาพโซเวียตมีบทบาทที่น้อยมากในระบบเศรษฐกิจของสหภาพโซเวียต เช่นในปี 1985 ทั้งการส่งออกและการนำเข้าแต่ละรายการ คิดเป็นเพียงแค่ 4% โดยรวมของประชาชาติเท่านั้น นอกจากนั้นยังมีการแบนการนำเข้าสินค้าจากประเทศโซนตะวันตกด้วย และเมื่อสิ่งของสำคัญในช่วงเทคโนโลยีเริ่มบุกเบิกถือกำเนิด ประชาชนในสหภาพโซเวียตเลยลำบากกว่าประเทศอื่น ๆ ทั้ง ๆ ที่ในช่วงนั้นเป็นยุคทองของอุตสาหกรรมคอมพิวเตอร์และวิดีโอเกม
สาเหตุที่บุคลากรสายคอมพิวเตอร์ในสหภาพโซเวียตยุคนั้น ถือว่าเผชิญหน้าความลำบากลำบนกว่าที่อื่น ๆ เป็นเพราะการห้ามนำเข้าสินค้าจากประเทศโซนตะวันตกโซนอื่น แม้แต่คอมพิวเตอร์ที่ทุกคนสามารถเข้าถึงได้ อย่าง ZX Spectrum ยังถือว่าเป็นของหายากในยุคนั้น ส่วนใหญ่เทคโนโลยีและอุตสาหกรรมสายไอทีของโซเวียตในยุคนั้น จึงมักจะเป็นวิธีการลักลอบนำเข้าไป ซึ่งถ้าถูกจับได้ก็เป็นเรื่องเป็นราว และอีกวิธีหนึ่งก็คือการลอกเลียนแบบผลิตภัณฑ์ดั้งเดิม หรือที่เราเรียกกันว่า “โคลนนิ่ง”
ในขณะที่ทั่วโลกสนุกสนานไปกับเครื่อง NES / Famicom เครื่องเล่นเกมสุดฮิตจาก Nintendo ในตอนนั้น แต่สหภาพโซเวียตไม่อาจเข้าถึงมันได้ง่าย ๆ นั่นทำให้ต้องอาศัยการใช้ฮาร์ดแวร์โคลนจากทางไต้หวันแทน โดยมันผลิตขึ้นโดยบริษัท Micro Genius ของรัสเซีย ในชื่อเครื่องว่า Dendy ซึ่งมันขายดิบขายดีอย่างมากในสหภาพโซเวียตและรัสเซีย โดยมันทำยอดขายได้กว่า 6 ล้านเครื่องเลยทีเดียว นอกเหนือไปจากนั้น วิดีโอเกมส่วนใหญ่ในสหภาพโซเวียตมักถูกจำกัดให้รู้จักกันเฉพาะเกมคอมพิวเตอร์ แถมยังสร้างจากฮาร์ดแวร์เถื่อนเหมือนกับ Dendy แต่ถึงอย่างไรก็ตาม เหล่านักพัฒนาผู้มีใจรักและมีปณิธานอันแรงกล้าจริง ๆ ย่อมไม่ถูกขัดขวางจากอุปสรรคไม่ว่าจะเล็กใหญ่แค่ไหน ยกตัวอย่างเช่นรัสเซีย และสโลวาเกีย ซึ่งเป็นประเทศที่มีการพัฒนาเกมขึ้นมาแบบลับ ๆ ด้วย
อุปสรรคไม่อาจขวางกั้นคนที่มีใจรัก
ในอดีตสมัยก่อน สหภาพโซเวียตยังมีอีกหลากหลายประเทศที่ถูกขัดขวางการพัฒนาทางด้านซอฟต์แวร์และหนึ่งในนั้นคือประเทศสโลวาเกีย ซึ่งในอดีตก็มีเหล่านักพัฒนาเกมแอบทำเกมลับ ๆ ขึ้นมาอยู่มากมาย แต่ใครจะรู้ว่าในปี 2022 ปัจจุบันนี้ องค์กร Slovak Game Developers Association องค์กรที่เป็นตัวแทนของกิจกรรมการพัฒนาเกมในสโลวาเกีย และสนับสนุนความต้องการของทีมพัฒนา ส่งเสริมโครงการในตลาดโลก รวมไปถึงมอบโอกาสต่าง ๆ ในการพัฒนาเกม ได้เปิดเผยสิ่งที่มีค่ามาก ๆ ทางประวัติศาสตร์นั่นคือ เกมที่เหล่าทีมพัฒนาแอบทำกันขึ้นมาแบบลับ ๆ ในสมัยที่สโลวาเกียยังเป็นคอมมิวนิสท์เชโกสโลวาเกียอยู่
เกมเหล่านี้ส่วนมากเป็นเกมที่พัฒนาขึ้นมาเพื่อเล่นบนเครื่องโคลนนิ่งของคอมพิวเตอร์ ZX Spectrum ทำให้ส่วนมากเป็นเกมแนว Text Based ที่ผู้เล่นจะต้องอ่านเนื้อหาในเกม จากนั้นพิมพ์ออกคำสั่งว่าจะให้เกิดแอ็คชั่นอะไรขึ้นในเกม โดยเมื่อสัปดาห์ที่ผ่านมา องค์กร SGDA ได้ปล่อยเกมลับ ๆ ของทีมงานสโลวาเกียเหล่านี้ในเวอร์ชั่นที่ได้รับการแปลเป็นภาษาอังกฤษแล้ว และเราได้ค้นพบว่าเกมต่าง ๆ ที่ถูกพัฒนาขึ้นมาในช่วงนั้นมีควมาน่าสนใจทางไอเดียอยู่ไม่น้อย เพียงแต่ด้วยขีดจำกัดของฮาร์ดแวร์ในสมัยนั้น ทำให้มันต้องถูกนำเสนอออกมาในรูปแบบของ Text Based
ตัวอย่างเช่นเกม Agent 99 ของทีม Alkohol Soft เกมที่เราจะได้รับบทเป็นสายลับที่ต้องหยุดแผนจารกรรมยึดโลกขององค์กรก่อการร้าย ในเกมนี้เราจะต้องอ่านคำบรรยายและเลือกคำสั่งว่าจะให้ตัวละครของเราเดินทางไปห้องไหน ทำอะไรต่อ / Fuksoft เกมผจญภัยแบบเนื้อเรื่องที่ใช้การออกคำสั่งด้วยปุ่มเดียวตลอดการเล่นเกม ไม่ว่าจะเซฟ โหลด หยิบของ หรือการเคลื่อนที่ แถมยังมีเวลาจำกัดในการเล่นเกมให้จบอีกด้วย
แม้จะเป็นเกมที่เล่นในยุคนี้ไม่สนุกสักเท่าไร เพราะความตกยุคและระบบการเล่นที่อาจจะไม่ถูกใจแฟนเกมสมัยนี้แล้ว แต่ไม่ว่าจะอย่างไรก็ตาม เกมเหล่านี้ถือเป็นสิ่งล้ำค่าเพราะเป็นผลงานที่ทีมพัฒนาเกมตั้งใจทำขึ้นมาจริง ๆ ในยุคที่อะไร ๆ ก็ลำบากไปหมด ไม่เว้นแม้แต่การจะทำเกมสักเกม
Tetris หนึ่งในเกมที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของรัสเซีย
Tetris (เตตริส) ชื่อนี้ ต่อให้ไม่ใช่เกมเมอร์พันธุ์แท้ยังอาจจะต้องรู้จัก เพราะนี่คือผลงานการออกแบบโดย Alexey Pajitnov ที่เป็นนักออกแบบเกมชาวรัสเซียที่ใช้เล่นบนเครื่องไมโครคอมพิวเตอร์อย่าง Electronika 60 แถมยังแสดงผลกราฟิกไม่ได้อีกต่างหาก Tetris คือชื่อของเกมแนวเรียงบล็อกที่หล่นลงมาจากด้านบน เราจะต้องจัดวางตัวบล็อกแต่ละตัวให้ลงล็อคกัน บล็อกที่เรียงกันแล้วจะหายไปเรื่อย ๆ กลายเป็นต้นตำรับให้กับเกมแนว Puzzle ที่มีมาอย่างยาวนาน ด้วยความที่เครื่อง Electronika 60 แสดงกราฟิกไม่ได้อย่างที่กล่าวไว้ ทำให้ Pajitnov ต้องหาวิธีและใช้ความคิดสร้างสรรค์ในการออกแบบเกมนี้ให้สนุก โดยไม่ต้องพึ่งการประมวลผลกราฟิก
Tetris เวอร์ชั่นแรกเริ่มที่สามารถเล่นได้ เปิดตัวเมื่อวันที่ 6 มิถุนายน 1984 Pajitnov แนะนำเกมนี้ให้เพื่อนของเขาได้รู้จัก และเพื่อนเขาก็ติดเกมนี้อย่างรวดเร็ว จนกระจายไปทั่วสำนักงานของเขา และทั่วกรุงมอสโคในเวลาไม่กี่สัปดาห์ แต่เพราะเหตุนี้ทำให้ผู้คนติดเกมนี้กันมากเกินไป จนทำให้มีการร้องขอว่าให้แบนเกมนี้ไป เพื่อฟื้นฟูประสิทธิภาพการทำงานของเหล่าพนักงานกลับมา แน่นอนว่าเมื่อเขาเห็นลู่ทางแบบนี้ ทำให้ Pajitnov ตัดสินใจพัฒนาตัวเกมต่อ โดยปรับให้มันทำงานกับเครื่อง IBM Personal Computer ที่มีจอแสดงผลคุณภาพสูงกว่า และเพิ่มระบบป้ายบอกคะแนนเข้าไปในเกมเพิ่มเติม
ตัวเกมได้รับการจัดจำหน่ายจากหลากหลายบริษัท และหลายแพลตฟอร์มมาก โดยมีปัญหาข้อพิพาทกันด้านลิขสิทธิ์ในช่วงปลายปี 1980 โดยตัวเกมย้ายไปจัดจำหน่ายโดย Nintendo อยู่ช่วงหนึ่ง ก่อนจะกลับมาที่มือของ Pajitnov เหมือนเดิม ตัวเกมสร้างขึ้นตั้งแต่สมัยที่รัสเซียยังไม่แยกออกมา และยังเป็นสหภาพโซเวียตอยู่ และถือเป็นเกมที่ประสบความสำเร็จที่สุดในโลก ด้วยยอดขายอันดับ 3 ของโลก เป็นรองเพียงแค่ Minecraft และ GTA V (ในปัจจุบัน) แถมยังมีการทำภาคใหม่ ๆ หรือรีเมค รีมาสเตอร์เป็นเวอร์ชั่นใหม่ปล่อยออกมาเรื่อย ๆ เป็นอีกหนึ่งเกมที่ยิ่งใหญ่ตลอดกาลที่มาจากฝีมือของนักพัฒนารัสเซียเลยทีเดียว
ปัจจุบันเอง หลากหลายประเทศที่แตกออกมาจากสหภาพโซเวียตก็เป็นประเทศที่เริ่มมีการสร้างและผลิตวิดีโอเกมกันตามยุคสมัยแล้ว และที่โด่งดังมาก ๆ ก็มีเช่นกัน เช่น Escape from Tarkov จาก Battlestate Games / Metro Series จาก 4A Games / หรือเกมในตำนานที่กำลังจะมีภาคต่อในปีนี้อย่าง S.T.A.L.K.E.R ของ GSC Game World แต่กว่าจะมาเป็นกันได้อย่างทุกวันนี้ ต้องบอกว่าเหล่านักพัฒนาเกมในยุคสมัยก่อน ต้องผ่านความยากลำบากมาพอสมควรเลยทีเดียว
